آموزش عکاسی (3)

ديافراگم و سرعت پلك

در شماره پيش گفتيم كه اگر به عكاسي علاقه‌مند هستيد، بهتر است دوربيني بخريد كه از امكان تعويض لنز، تنظيم سرعت پلك و ديافراگم برخوردار باشد. براي تمرين بهتر است درجه‌هاي ديافراگم و سرعت دوربين را كم و زياد كنيد و تأثير متقابل اين دو را در شرايط مختلف از طريق نورسنج دوربينتان ببينيد. اين كار را اينقدر تكرار كنيد تا سير نزولي درجه‌ها، ديافراگم و سرعت پلك برايتان كاملاً ملموس شود. به خاطر داشته باشيد ديافراگم شدت نور و سرعت پلك زمان نور ديدن فيلم را كنترل مي‌كند. درواقع اين دو وسيله كنترل‌كننده شدت نور ورودي به داخل دوربين هستند.

ديافراگم معمولاً در داخل عدسي نصب مي‌شود و مانند مردمك چشم انسان عمل مي‌كند. ساختمان ديافراگم طوري است كه مي‌توان روزنه آن را برحسب اعداد معيني كه توقف‌هاي مختلف را نشان مي‌دهد، باز و بسته كرد. اين اعداد روزنه استاندارد بوده بر روي بدنه لنزها يا صفحه نمايش دوربين قابل رؤيت است. اعداد ديافراگم نشان‌دهنده مقدار نوري است كه از روزنه عبور مي‌كند و به فيلم يا حسگر دوربين مي‌رسد. هرقدر عدد ديافراگم كوچك‌تر باشد، يعني ديافراگم بازتر است و به همان نسبت نور بيشتري را از خود عبور مي‌دهد و هرقدر ديافراگم روي عدد بزرگ‌تري تنظيم شود، يعني بسته‌تر است و نور كمتري را از خود عبور مي‌دهد. به طور كلي به خاطر داشته باشيد هريك درجه ديافراگم به طريقي طراحي شده است كه نسبت به عدد قبل يا بعد از خود نور را نصف يا دوبرابر مي‌كند. اعداد ديافراگم در كامل‌ترين لنزها به ترتيب زير است:

22- 16- 11- 8- 5/6- 4- 2/8- 2- 1/4- 1/2
هنگامي كه ديافراگم روي عدد مثلاً 4 قرار مي‌گيرد، نور ورودي به دوربين دوبرابر زماني است كه ديافراگم روي عدد 6/5 قرار دارد پس با باز و بسته كردن ديافراگم مي‌توانيم كنترل نور ورودي به دوربين را در اختيار بگيريم، اما براي انعطاف بيشتر در كنترل مقدار نور از وسيله ديگري به نام سرعت پلك نيز بايد استفاده شود.
سرعت پلك و طرز كار آن
پلك مدت زمان و تايم نور ورودي به دوربين را كنترل مي‌كند. با تنظيم سرعت بازوبسته شدن پلك مي‌توانيم مقدار نوري را كه به فيلم مي رسد، تنظيم و برحسب ثانيه اندازه‌گيري كنيم. روي درجه سرعت نماي دوربين‌هاي خوب اعداد زير كه در تمام دوربين‌ها استاندارد هستند، وجود دارد.
1- 2- 4- 8- 15- 30- 60- 125- 250- 500- 1000- 2000 – 4000 – 8000
به استثناي اولين عدد «1»‌ بقيه اعداد كسري از ثانيه هستند. مثلاً عدد 4 يعني يك‌چهارم ثانيه و عدد 500، نماينده يك‌پانصدم ثانيه است.
همانطور كه گفته شد، سرعت پلك نشان‌دهنده مدت زمان و اندازه ديافراگم نشان‌دهنده مقدار نور رسيدن به فيلم يا حسگر است. درواقع سرعت پلك و ديافراگم هر دو يك عمل را انجام مي‌دهند؛ يعني مقدار نور را كنترل مي‌كنند.
مكانيسم ديافراگم طوري است كه نور را نسبت به درجه قبل و بعد از خود نصف يا دوبرابر مي‌كند. عمل مكانيسم سرعت پلك نيز به همين طريق است. اگر سرعت پلك را 125/1تنظيم كنيد، مقدار نور نسبت به سرعت 250/1 دوبرابر مي‌شود.فرض كنيد در يك هواي آفتابي نورسنج دوربين براي عكاسي سرعت 125/1 و ديافراگم 11 را به شما نشان مي‌دهد، حالا اگر بخواهيم با سرعت 250/1 عكس بگيريم، بايد براي جبران كمبود نور درجه ديافراگم را يك درجه بازتر كرده و آن را روي عدد 8 قرار دهيم. به اين ترتيب با سرعت 250/1 و ديافراگم 8 دقيقاً همانقدر نور به فيلم مي‌رسد كه با سرعت 125/1 و ديافراگم 11.